Հայկական լեռնաշխարհ

  Աշխարհագրական դիրքը՝ Եվրասիա մայրցամաքի Ասիա աշխարհամասի, Առաջավոր           Ասիայի հյուսիսային մասում։

Տարածքը՝  500 հզ քառ կմ

Թվարկել Հայկական լեռնաշխարհի և ՀՀ բարձր լեռնագագաթները

ՀԼ - Մասիս (5165մ), Սիփան (4434մ)               

ՀՀ - Արագած (4096մ), Կապուտջուղ (3906 մ)

Մ․թ․ա․331թ-ն առաջացան Մեծ և Փոքր Հայքի թագավորությունները

Մեծ Հայք

Տարածքը՝  311 հզ քառ կմ

Նահանգ - 15 (ամենամեծը Վասպուրական ՝ 37 գավառ)

Գավառ - 191

Փոքր Հայք

Տարածքը՝ 80հզ քառ կմ

Հայաստանի որ մայրաքաղաքներն են, որ չեն կառուցվել Այրարատում:

Վան և Տիգրանակերտ

11-րդ դարի վերջում հայերը կիլիկիայում ստեղծեցին պետություն։

Կիլիկիա

Տարածքը 50հզ քառ կմ

Աշխարհագրական դիրքը՝  Փոքր Ասիայի հվ/արևելյան մաս

Հայաստանի խոշոր գետերը , ջրվեժները, լճերը

Գետերը.

Արաքս (1000կմ), միանում է Կուրին (1100կմ) թափվում են Կասպից ծով

Եփրատ (500 կմ), միանում է Տիգրիսին (400կմ) թափվում են Պարսից ծոց

Ճորոխ (345 կմ) թափվում է Սև ծով

Ջրվեժները  ՝ Թորթոմ, Բերկրին

Լճերը.

Սևան - 1916 մ բարձր, հնում ՝ Գեղամա ծով: Ջուրը քաղցրահամ է: Սևան է թափվում 30 գետ և դուրս է գալիսՀրազդանը: Քաղցրահամ  են նաև Արճակ, Փարվանա, Նազ լճերը:

Վանա լիճ - 1700 մ բարձր, հնում ՝ Բզնունյաց ծով: Ջուրն աղի է, այնտեղ ապրում է մեկ տեսակի ձուկ տարեխը:Ունի 4 կղզի Աղթամար, Կտուց, Լիմ, Արտեր:

Ուրմիա լիճ- հնում ՝ Կապուտան: Այնքան աղի է, որ բուսական ու կենդանական աշխարհ չկա:

Կիսամյակային ամփոփիչ

1.   Տեղանուների  բացատրություն

Երևան - ունի 2 բացատրություն

I - Ք.ա . 782 թվ-ին  Արգիշտի 1-ը  կառուցեց  Էրեբունին, որը հետագայում կոչվեց  Երևան:

II - Ըստ  աստվածաշնչի  ջրհեղեղից հետո Նոյը Արարատ լեռան գագաթից նայում է  վերև և բացականչում է. <<Երևում է,  երևում>> :

Սյունիք - առաջացել է Հայկ նահապետի սերունդ Սիսակի անունից

Շիրակ - առաջացել է  Հայկի սերունդ Շարայի անունից

Արագած - առաջացել է  Հայկի սերունդ Արամանյակի անունից

Մասիս -  առաջացել է  Հայկի թոռան  Ամասիայի  անունից

Արմավիր - առաջացել է Հայկի  սերունդ Արամայիսի անունից:

Երասխ (Արաքս) - առաջացել է Հայկ  նահապետի թոռան  Երասխի  անունից:

Գառնի - առաջացել է  Հայկի թոռան Գառնիկի անունից

Գեղարդ - Զենք է ,  որից վիրավորվել է  Հիսուս  Քրիստոսը  ու այդ  զենքի վրա  թափվել  է Քրիստոսի  արյունը: Հետագայում  Հիսուսի աշակերտները  Թադեոսը և  Բարդուղիմեոսը  բերել  են  Հայաստան և  պահել  են   Գեղարդի  վանքում:

Արցախը -  ըստ Մովսես  Խորենացու  եղել է Արա  գեղեցիկի որսատեղին (Ար- Արայի ցախ –անտառ)

2.    Հայոց արքայատոհմերի ժամանակագրությունը:

1.Վանի  Արածան  թագավորություն (Նաիրի Բիաինիլի)

Ք.ա. 9-7-րդ դարեր _ Ք.ա. 860-845 թթ. 

2. Երվանդական  թագավորություն(Հայկազուն Երվանդունիներ)

Ք.ա. 6-րդ դարի սկզբին  580  թվից ընդհատումներով շարունակվել է  մինչև  Ք. ա  3-րդ դարի վերջին - Ք.ա. 570- 201  թթ.

3.  Արտաշեսյան  թագավորություն

Ք.ա  2-րդ դարի սկզբում -  Ք.հ. 1 թվին _ Ք.ա. 189 - Ք.հ. 1թթ:

4. Արշակունիների թագավորություն

1-5-րդ դար _ 66- 428 թթ.

5. Բագրատունիների թագավորություն

9-11-րդ դար _ 885- 1045 թթ

Կիլիկիայում ևս  եղել է  հայկական թագավորություն (1080-1375 թթ)`

6.Ռուբինյաններ - 1080-1219թթ

7.Հեթումյաններ - 1226- 1342թթ

8.Լուսինյաններ - 1342-1375 թթ

3.   Որոշել ո՞ր արքայատոհմի ժամանակ են կառուցվել նշված մայրաքաղաքները:

Կարս - Աբաս  Բագրատունի

Դվին - Խոսրով Բ Կոտայկ

Արտաշատ - Արտաշեսյաների

Անին - Բագրատունիներ

Վաղարշապատ - Վաղարշ Ա Արտաշեսյան

Բագարան - Երվանդ Դ Երվանդունի

Տուշպավան - Սարդուրի I

Տիգրանակերտ - Տիգրան մեծ Արտաշեսյան

Շիրակավան - Սմբատ Ա Բագրատունի

Սիս - Հեթում Ա Հեթումյան

4.   Որոշել  նշված  տարեթվերի  ինչ  ճակատամարտեր են տեղի ունեցել:

Ք.ա.  331թ - Գավգամելայի ճակատամարտ

Ք.ա. 190թ -Մագնեսիայի ճակատամարտ

Ք.ա. 68թ - Արածանիի  ճակատամարտ

Ք.ա. 53թ - Խառանի ճակատամարտ

Ք.ա. 31թ - Ակտիումի ծովային ճակատամարտ

371 թ -  Ձիրավի ճակատամարտ

481 թ - Ակոռի ճակատամարտ

482 թ - Ճարմանայի և Ներսեհապատի ճակատամարտեր

703 թ - Վարդանակերտի ճակատամարտ

775 թ ապրիլի 15 - Արճեղի ճակատամարտ

775 թ ապրիլի 24 - Արձն գյուղի ճակատամարտը

852 թ - Արյան լճի ճակատամարտ

998 թ - Ծումբ ամրոցի ճակատամարտ

1071 թ - Մանազկերտի Ճակատամարտ

5.   Ո՞վքեր են եղել նշված  մարդիկ:

1. Առաքել Մխիթարյան(Արաբո) - ֆիդային

2. Եղիշե Թադևոսյան - հայ  նկարիչ, վաստակավոր գործիչ

3.  Շահամիր  Շահամիրյան - հնդկահայ քաղաքական գործիչ, վաճառական <<Որոգայթ Փառաց >> աշխատության հեղիանակն է:

4. Հովհաննես Ադամյան - գունավոր հեռուստացույց ստեղծող

5. Հովհաննես  Աբեղյան - դերասան

6. Օհան  Դուրյան - դիրիժոր

7.  Համբարձում  Լիմոնջյան - հայ երգահան

 8.  Վահան  Արծրունի - բժիշկ (ականջակոկորդաբույժ)

Հայ ժողովրդի ծագում

1.Ինչու ենք մեզ կոչում հայ, մեր երկիրը՝ Հայաստան?

 1.Հայք նահապետի անունը

 2,Հայկական լեռնաշխարհումմ ապրել է հայասա անունով ցեղ

2.Ինչու են օտարները կոչում մեզ արմեններ?

1.Հայկ Նահապետի սերնդի Արամ անունով մարդու անվան հետ

2. Հայկական լեռնաշխարհում ապրել են արմենները

3.Ինչպես են վրացիներն անվանում հայերին?

Հայկական աշխարհում Սոմեխի անունով ցեղեր են ապրել:

4. Հայերի ծագման վերաբերյալ քանի տեսակետ կա?

1.Նախաքրիստոնեական- Ք.ա. 2492թ. Օգոստոսի 11-ինԽոշապ գետի ափին հաղթեց Բելին

2.Քրիստոնեական – Ջրհեղեղից հետո փրկվեց միայն Նոյը ՝ իր ընտանիքով . որդիներն էին՝ Սեմ, Քամ, Հաբեթ: Սեմն ու Քամը գնացել են, Հաբեթը մնացեոլ է: Ունեցել է որդի Թորգոմը, ով Եփրատի ավազանում տուն է կառուցել , ունեցել է  ութ որդի, մեծի անունը՝ Հայկ:

Ռուսս թուրքական պատերազմ

XIX Դարում քանի հատ ռուսս թուրքական պատերազմ է եղել?

Չորս պատերազմ 1- 1806-1812, 2- 1828-1829, 3- 1853 -56, 4-1877-1878

 1- 1806-1812 

Այս պատերազմում Ռուսները հաղթեցին  ու 1812 թ մայիսի 16 կնքվեց Բուխարեստում հաշտության պայմանագիրը:

 2- 1828-1829թ.

 1828 թ ապրիլի 12-ին սկսվեց Ռուս-թուրքական երկրորդ պատերազմը, որը ավարտվես 1829 թ. Ռուսսաստանի հաղթանակով : Ռուս գեներալ Պասկեվիչը թուքերից գրավեց հետևյան քաղաքները Կարսը,Ախլքալակը, Ախլցխան և Արդահանը, իսկ գեներալ Ճավճավաձեն թուրքերից գրավեց Բայազետը և Ալաշկերտը, իսկ դրանից հետո Պասկեվիչը գրավեց Էզրունը: Այսպիսով 1829թ. սեպտեմբերի 2- ին Ադրիանապոլսում կնքվեց հաշտություն թուրքերի հետ Ռուսաստանին անցավ Ախլքալաքը,Ախլցխան և Փոթի նավահանգիստը :

 3- 1853 -56

1853-1856 թ. Ռուսները կրվեցին, Ֆռանսիայի օգնությամբ .

4-1877-1878

Ռուսները հաղթեցին:

Հայաստանը XVII – XVIII դարերում

Հարց 1.

Նշված  ժամանակի ինչ գործիչներ գիդեք ?

                                               

Իսրաել Օրի,         Հակոբ Ջուղայեցի,    Շահմուրատ,   Դավիթ Բեկ,  Մխիթար,  Սպարապետ:

Հարց 2.

Երբ է տեղի ունեցել Էջմիածնի ժողովը?

1677 Տեղի ունեցավ ժողով,որը ղեկավարում էր Հակոբ Ջուղայեցին,որոշեց գնալ Եվրոպա օգնություն խնդրելու:

Հարց  3.

Ով էր Իսրաել Օրին?

Հայ ազգային գործիչ,որը  եղել է Իսրաելում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Ռուսաստանում, Իրանում և պայքարել է Հայաստանի ազատագրման համար:

Հարց 4.

Երբ է տեղի ունեցել Անգեղակոթի ժողովը ?

1699 թ. տեղի ունեցավ այս ժողովը, որը գլխավորում էր Իսրաել Օրին: Ժողովի մպատակներն էին կրկին օգնություն ստանալ Եվրոպաից:

Հարց 5.

Ինչ գործունեություն է ծավալել Իսրաել Օրին Ռուսաստանում ?

1701թ. նա եկավ Ռուսաստան հանդիպեց Պետրոս–I–ին: Ըստ Իսրաել Օրու Ռուսաստանը պետք է օգներ Հայստանին 25000 զորքով հանդիպումից հետո: Պետրոս–I–նի հրամանով Իսրաել Օրին ստացավ գնդապետի կոչում:

Հարց 6.

Ինչպես ավարտվեց Իսրաել Օրու գործունեությունը?

1708-1709 Իսրաել Օրին եղավ Պարսկաստանում, որպես Ռուսաստանի դեսպան: Դրանից հետո Իսրաել Օրին եկավ Հայաստան: Հայաստանում հանդիպեց Արցախի կաթողիկոս Եսայի Հասան Ջալավային: Նրանք երկուսով մեկնեցին Ռուսաստան: Սակայն Աստրախան քաղաքում Իսրաել Օրին վախճանվեց 1711 թ. :